| ماهیت علم و فلسفه تاریخ؛ بازاندیشی در آموزش تاریخ در مدارس |
| کد مقاله : 1023-6THAHCONF-FULL |
| نویسندگان |
|
محمدحسین شریفی ساعی * استادیار گروه آموزش علوم اجتماعی |
| چکیده مقاله |
| ماهیت علم تاریخ و فلسفه تاریخ، از مهم‌ترین مباحث بنیادین در قلمرو علوم انسانی است که در آموزش تاریخ نقشی حیاتی دارد. درک این ماهیت، تاریخ را از روایت صرف وقایع فراتر برده و امکان تحلیل انتقادی و تبیین‌های کلان را فراهم می‌سازد. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی، به واکاوی چیستی علم تاریخ، کارکردهای فلسفه تاریخ و نسبت آن‌ها با آموزش تاریخ در مدارس پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که فلسفه تاریخ از دو جنبه اساسی بر آموزش تاریخ اثرگذار است: نخست، در بعد محتوایی که از رهگذر آن می‌توان اهداف، مبانی و ضرورت‌های تدریس تاریخ را بازتعریف کرد و از تقلیل تاریخ به مجموعه‌ای از اطلاعات پراکنده پرهیز نمود؛ دوم، در بعد روش‌شناختی که بر پرورش تفکر انتقادی، فهم تحلیلی و مقایسه‌ای و نیز توجه به روایت‌پردازی و تبیین علّی در فرآیند یادگیری تأکید دارد. بر این اساس، معلمان تاریخ نه تنها انتقال‌دهندگان داده‌های تاریخی هستند بلکه راهنمایانی برای پرورش توانایی پرسشگری و اندیشه فلسفی در دانش‌آموزان نیز محسوب می‌شوند. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که پیوند میان فلسفه تاریخ و آموزش تاریخ می‌تواند سبب بازنگری در اهداف درسی، ارتقای مهارت‌های شناختی فراگیران و تقویت نگاه انتقادی نسبت به متون و روایات تاریخی گردد. این امر در نهایت به ایجاد نگرشی عمیق‌تر نسبت به گذشته تاریخی، درک بهتر وضعیت کنونی و ترسیم چشم‌اندازی واقع‌بینانه‌تر برای آینده یاری می‌رساند. بنابراین، توجه به فلسفه تاریخ نه تنها ضرورتی نظری، بلکه رویکردی کاربردی در بهبود آموزش تاریخ و ارتقای سواد تاریخی نسل‌های آینده است. |
| کلیدواژه ها |
| علم تاریخ، فلسفه تاریخ، آموزش تاریخ، تفکر تاریخی، تربیت معلم. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |