| باز تولید نابرابری های طبقاتی از طریق محتوای کتاب های درسی تاریخ و جامعه شناسی |
| کد مقاله : 1062-6THAHCONF |
| نویسندگان |
|
امینه امیری *1، جمیله دوق شاری2 1دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر 2کارشناسی ارشد علوم اجتماعی مطالعات فرهنگی پیام نور بوشهر |
| چکیده مقاله |
| این پژوهش به بررسی بازتولید نابرابری‌های طبقاتی از طریق محتوای کتاب‌های درسی تاریخ و جامعه‌شناسی در دوره متوسطه دوم ایران می‌پردازد. در چارچوب نظریه‌های انتقادی (بوردیو، آلتوسر و اپل)، این تحقیق با به‌کارگیری روش ترکیبی (تحلیل محتوای کیفی کتاب‌ها و مصاحبه‌های پدیدارشناسی با دانش‌آموزان) انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که کتاب‌های درسی از طریق مکانیسم‌هایی مانند قهرمان‌سازی نخبگان سیاسی، حذف کنشگران اجتماعی غیرنخبه (مانند کارگران و جنبش‌های اجتماعی)، بازنمایی سبک زندگی و مشاغل طبقات مسلط به عنوان هنجار، و استفاده از زبان ارزش‌دار و گفتمان کنترل‌گرا، به طبیعی‌سازی و مشروعیت‌بخشی نابرابری‌های موجود می‌پردازند. این فرآیند، یک «برنامه درسی پنهان» را تشکیل می‌دهد که منجر به «خشونت نمادین» می‌شود. از سوی دیگر، تجربه زیسته دانش‌آموزان، شکاف عمیق بین محتوای کتاب‌ها و زندگی واقعی، ناهماهنگی شناختی، احساس عاملیت محدود و در مواردی، آگاهی انتقادی نهفته را آشکار می‌سازد. این درک در بین دانش‌آموزان مناطق محروم بارزتر است. نتیجه‌گیری کلی حاکی از آن است که نظام آموزشی به جای ایفای نقش به عنوان موتور تحرک اجتماعی، به دژی برای تثبیت مرزهای طبقاتی تبدیل شده است. پژوهش حاضر بر ضرورت بازنگری اساسی در محتوای کتاب‌های درسی، تقویت سواد انتقادی و تنوع‌بخشی به منابع آموزشی برای حرکت به سمت عدالت آموزشی تأکید می‌ورزد. |
| کلیدواژه ها |
| نابرابری طبقاتی، کتاب‌های درسی، تاریخ، جامعه‌شناسی. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر |